مهارت تفکر منطقی چیست؟
ممکن است بسیاری از ما توانمند بودن در تفکر منطقی را با مهارت داشتن در بازی شطرنج یا سودوکو، و یا حل کردن یک پازل سخت یکی بدانیم؛ در حالیکه مفهوم تفکر منطقی فراتر از بردن یک بازی و یا برآمدن از پس یک فعالیت ذهنی دشوار است.
تفکر منطقی مهارتی است که در جریان آن فرد موقعیتی را براساس شواهد و واقعیتهای موجود بررسی میکند و بر مبنای آن به تجزیه و تحلیل میپردازد، نتیجهگیری میکند و در نهایت راهحل منطقی ارائه میدهد. با بهرهگیری از این مهارت، درک و توانایی دنبال کردن مباحثه، پیدا کردن روابط و توالی بین پدیدهها و مفاهیم مختلف و تشخیص درست از نادرست تقویت میشود.
چرا تفکر منطقی مهم است؟
- تفکر منطقی لازمه حل مسئله است. بدون تفکر منطقی نمیتوان از شواهد و مستندات موجود به نتیجهگیری منطقی و عاقلانه دست پیدا کرد. دوران کودکی فرصت ارزشمندی برای پرورش مهارت حل مسئله در فرزندمان است. هرچه زودتر و بیشتر این مهارت را در او تقویت کنیم، به او کمک کردهایم تا در آینده راحتتر با چالشهای مختلف زندگی روبهرو شود.
- تفکر منطقی لازمه تفکر انتقادی است. در دنیای امروز که ما روزانه با انبوهی از اطلاعات مواجه میشویم و صحت و سقم بسیاری از آنها شفاف نیست، داشتن مهارت تفکر انتقادی از مهارتهای ضروری به حساب میآید. تفکر انتقادی بدون بهرهگیری از مهارت استدلال و تفکر منطقی امکان پذیر نیست.
برای آشنایی بیشتر با تفکر انتقادی به مقاله چرا پرورش تفکر نقادانه در کودکان مهم است؟ مرجوع کنید.
- تفکر منطقی ورزش خوبی برای مغز است. هرچه بیشتر مغز ما برای تفکر منطقی و استدلال کردن بیشتر بهکار گرفته شود، توانایی بیشتری برای تمرکز کردن برروی یک مسئله کسب میکنیم. از طرفی صبر و حوصله ما برای پیدا کردن راهحلهای مختلف برای یک مشکل بیشتر میشود.
- تفکر منطقی مهارتهای تجزیه و تحلیل را پرورش میدهد. با بهرهگیری از این مهارت فرد قادر است:
– موقعیت را ارزیابیکند.
– الگوهای موجود را شناساییکند.
– روابط بین دادهها و اطلاعات را دریابد.
- تفکر منطقی به تصمیمگیری کمک میکند. با استفاده از تفکر منطقی فرد دستاورد و هزینه هر انتخاب را راحتتر میبیند و گزینههای جایگزین را بررسی میکند تا در نهایت تصمیم عقلانی بگیرد.
- تفکر منطقی با خلاقیت ارتباط زیادی دارد. اگرچه در نگاه اول ممکن است رابطهای بین خلاقیت و تفکر منطقی نبینیم، این دو رابطهای تنگاتنگ دارند. فرد میتواند ایدههای خلاقانه را از دریچهی تفکر منطقی ببیند و بفهمد که آیا این ایده با استفاده از استدلالهای منطقی توجیه عقلانی دارد یا خیر.
چطور مهارت تفکر منطقی را در کودک پرورش دهیم؟
- در موقعیتهای مختلف ذهن او را با سوال درگیر کنیم؟ “به نظرت چرا آسمون آبیه؟”
- خیلی وقتها کودک ما برای رسیدن به جواب یک سوال یا مسئله عجله دارد. دسترسی به منابع مثل کتاب و یا یک سایت مناسب را برای رسیدن به جواب برای او فراهم کنیم. به علاوه میتوانیم به او یک داده علمی مناسب ارائه دهیم تا با استفاده از آن به جواب برسد. میتوانیم به جای دادن جواب مستقیم ذهن او را بهکار بگیریم.
- او را بهگونهای بار بیاوریم که به نیازهای خودش توجه کند.” هوا امروز برفیه، چه کفشی برای امروز مناسبه؟”
- از او بخواهیم برای مشکلی که با آن مواجه شده راهحل پیدا کند.” انگار همهی اسباب بازیات تو سبد جا نمیشه؛ به نظرت چی کار کنیم؟”
- از او سوالهایی درباره آینده بپرسیم تا تلاش کند پیشبینی کند.” فکر میکنی فردا قرار هست چی یاد بگیرید تو مدرسه؟”
- از او بخواهیم الگوها و روابط بین چیزهای مختلف را پیدا کند.” میدونی جای خالی چه شکلی باید باشه؟ مثلث، دایره، مربع/ مثلث، دایره، …
- زمینه علاقه او را شناسایی کنیم و تلاش کنیم در همان زمینه او را درگیر فعالیتهای مرتبط با استدلال منطقی کنیم. مثلا اگر فرزندمان به اعداد علاقه ندارد، اصرار برای حل سودوکو احتمالا پیشنهاد هوشمندانهای نیست.
- در مورد تصمیمها و انتخابهایش و نتیجه آنها با او گفتوگو کنیم و با هم به ارزیابی آنها بنشینیم.
- در مورد موضوعات مختلف و وقایع مختلف نظر او را بپرسیم و ببینیم چطور به چنین بینشی رسیده است.
- اشتباهات او را سریع برطرف و یا گوشزد نکنیم. به او فرصت بازبینی بدهیم. بهترین همراهی ما با کودکمان نقش تسهیلگری است
کنجکاوی و پرسیدن سوالهایی درباره اینکه پدیدهها و وسیلهها چرا و چگونه کار میکنند در ذات کودکان است. اگر ما والدین به این باور برسیم که نقش ما تنها همراهی کودکمان در مسیر یادگیری و فکرورزی است، لطف بزرگی به او کردهایم. زمین بازی را برای او فراهم کنیم و از همان کودکی اجازه دهیم خودش بازیکن باشد. هرچه بیشتر در کودکی مشغول کشف و سعی و خطا باشد، بیشتر زمین بخورد و بیاموزد چطور بلند شود، در بزرگسالی از آموختههایش بهتر بهره میگیرد. مثل یک مربی او را زیرنظر داشته باشیم و در موقعیتهای مختلف بررسی کنیم که چه بپرسیم و چه کنیم تا او را هرچه بیشتر به فکر کردن تشویق کنیم.
چنانچه میخواهیم فرزند ما در بزرگسالی فردی مستقل باشد و در مقابل چالشهای زندگی قالب تهی نکند، امروز که کودک است باید مهارتهای ضروری و نیروی فکر او را پرورش دهیم.
گروه آموزشی بومرنگ با برگزاری کلاسهای مهارت آموزی در زمینه مهارتهای تفکر، با بهرهگیری از منابع روز دنیا و متخصصین مجرب در این حوزه، تلاش کردهاست تا قدمی در جهت رشد ظرفیتهای ذهنی کودکان این سرزمین بردارد. برای اطلاع از کلاسهای گروه آموزشی بومرنگ اینجا کلیک کنید.
منابع: