خلاقیت، گوهر ناب دوران کودکی
همه ما دیدهایم که بچههای خردسال چطور در دنیای خیالی ساختگی خود غرق میشوند و نقشها و دیالوگهای شگفتانگیزی را میسازند. هرچهقدر بچهها کوچکتر باشند، راحتتر به قوه تخیل خود دسترسی دارند. کافی است اراده کنند چشمهای خود را ببندند و باز کنند، تا باور کنند تختخوابشان قایقی است شناور در وسط اقیانوس، مدت زیادی را غرق در این بازی شوند و لذتی عمیق را تجربه کنند. حین همین بازیها است که فرصتی بیبدیل برای بروز خلاقیت در کودکان بهوجود میآید. چه خوب است که این لحظهها را دریابیم و تا میتوانیم به درخت خیال آنها شاخ و برگ بدهیم.
کودک ما به سن مدرسه رفتن میسد و ما او را به سیستم آموزشی مقرر تحویل میدهیم؛ سیستمی که معمولا با جهتدهی کودکان به مسیر مشخص و از پیش تعیین شده و ارائهی مجموعهای از محفوظات، فرصت کشف و خلق را برای آنها با محدودیتی جدی مواجه میکند. در این میان ما والدین باید تلاش کنیم تا زمینه بروز و پرورش خلاقیت را برای فرزندمان بهوجود آوریم. خلاقیتی که ابزار مهم و اساسی برای مهارت تفکر خلاق بهحساب میآید.
بسیاری از ما فکر میکنیم داشتن روحیه هنری به معنای داشتن خلاقیت است؛ درحالیکه خلاقیت بسیار فراتر از آن است. اگرچه خلاقیت در یک اثر هنری موج میزند و در چشم بیننده نمود پیدا میکند، در زمینههای دیگری مثل تکنولوژی، مدیریت، پژوهشهای علمی و … نیز میتواند اثری پررنگ و تاثیرگذار از خود برجای بگذارد. نوآوری در عرصههای مختلف زندگی نتیجه ذهنی خلاق است که سازهها و امکانات موجود را با عینکی متفاوت برانداز میکند، پیوسته در پی رفع کاستیها است و برای بهتر و کارآمدتر شدن آنها تلاش میکند.
ویژگیهای متفکر خلاق
- ابتدا مسئله را بهخوبی درک میکند و آن را از زوایای مختلفی بررسی میکند.
- از تعصبات و جهتگیریهای ذهنی رها است و از مرزها و محدودیتها فراتر میرود.
- برای یک مسئله به راهحل اولی که به ذهنش میرسد بسنده نمیکند و به دنبال راهحلهای متعدد و متنوع میگردد.
- اهل ریسک کردن است و ایدههای نو مطرح میکند.
- همواره به دنبال بهبود اوضاع کنونی است و به وضع موجود قناعت نمیکند.
اهمیت تفکر خلاق
امروزه بسیاری بر این باورند که برای موفقیت در کار، نقش تفکر خلاق از هوش و پشتکار پررنگتر است. تفکر خلاق به ما کمک میکند که یک مسئله را از زوایای مختلفی ببینیم و ایدهها و راهحلهای جدیدی را برای آن ارائه دهیم. این مهارت در حوزههای متفاوتی مثل هنر، علم، تکنولوژی و کار و تجارت میتواند اثر بسزایی داشته باشد. تفکر خلاق درحوزه مهارتهای فردی هم حرف زیادی برای گفتن دارد. فردی که از مهارت تفکر خلاق بهره میبرد، ابعاد و ویژگیهای شخصیتی خود را بهتر میبیند و برای پیگیری علائق و سلائق خود مسیرهای بیشتری را پیش روی خود میبیند. داشتن این مهارت کمک میکند تا در برابر چالشها و سختیها راهحلهای خلاقانهای را پیشنهاد دهد.
راههای پرورش تفکر خلاق در کودکان
- در مواجهه فرزندمان با سازهها و اختراعات انسانی و یا اجزای طبیعت، او را با سوالهای مختلفی درگیر کنیم. سوالهای خندهدار مطرح کنیم و به جوابهای ناب و خلاقانه برسیم. ” اگر ماشینها میتونستند پرواز کنند و تو ترافیک نمونند چی میشد؟” .” اگر از خواب بیدار میشدیم و میدیدیم میتوانیم با حیوانات صحبت کنیم چی میشد؟”
- به او فرصت اکتشاف بدهیم. برای فرزندمان زمانهایی را در نظر بگیریم تا بتواند آزادانه و مستقل ایدههایش را در خانه یا بیرون از خانه دنبال کند.
- فرصت ساختن سازههای خلاقانه را برای او ایجاد کنیم. چیزهای مختلفی را در دسترس او قرار دهیم تا جرقههایی برای ساختنهای نوآورانه و خلاقانه در ذهن او ایجاد شود. اجازه بدهیم گاهی مرزها را درنوردد و از محدودیتها رد شود.
- به فرزندمان متناسب با سن و توانش فرصت انتخاب بدهیم. از کنترل کردن و ارزیابی مداوم او اجتناب کنیم.
- از حضور در طبیعت غافل نشویم. طبیعت بستر خوبی برای انجام آزمایشهای خلاقانه و بیدار شدن حس کنجکاوی در کودکان است. به حشرهها نگاه کند، برگها را جمع کند و در زمین چاله حفر کند.
- سوال فرزندمان را سرنخی برای رسیدن به ایدههایی خلاقانه بدانیم. در مقابل سوالات کنجکاوانه او صبور باشیم و با او همراه شویم. ” چه سوال خوبی! بریم دنبال جوابش.”
- کتابخواندن با هم را یکی از کارهای روتین خود قرار دهیم. اگر کتاب عکس داشت، قبل از خواندن آن صفحه، از کودک راجع به اینکه چه برداشتی از عکس دارد سوال بپرسیم. ذهن او را با سوالهایی که در طول داستان میسازیم درگیر کنیم.
- وقتی کودک در زمینه خاصی بسیار مشتاق است، از جان و دل مایه میگذارد. رویاها و علائق فرزندمان را پیدا کنیم و او را در مسیر تحقق آن تشویق کنیم.
- در انجام فعالیتهای مختلف، نتیجه را کماهمیتتر از تجربه بهدستآمده در مسیر جلوه دهیم.
سخن پایانی
جریان زندگی روزمره برای ما والدین فرصت غنیمتی است تا مهارتهای مهمی چون تفکر خلاق، تفکر انتقادی، حل مسئله و… را در فرزندمان پرورش دهیم و هرچه بیشتر او را برای زندگی آینده و ورود به اجتماع آماده کنیم. بسیار ارزشمند خواهد بود که در طول دوران تحصیل به آموزههای مدرسه و انجام تکالیف مدرسه بسنده نکنیم و در موقعیتهای مختلف ذهن بچهها را به کار بگیریم. گروه آموزشی بومرنگ با بهرهگیری از مربیان باتجربه و استفاده از منابع روز دنیا برای پرورش این مهارتهای آیندهساز در کودکانمان دورههای مختلفی را برگزار میکند. برای دریافت اطلاعات بیشتر اینجا کلیک کنید.
منبع: My eLearning World
Novakidschool.com