توانایی سازنده بودن: شامل حساسیت داشتن به ابعاد طراحیشدهی اشیا و سیستمها، همراه با تمایل و ظرفیت برای شکلدادن به دنیای شخصی از طریق ساختن، تعمیرکردن، طراحی مجدد، یا تغییر کاربری دادن.
ایده اصلی در پشت مفهوم توانایی سازنده بودن، توصیف نوعی رویکرد برای حضور در جهان است که فرد جهان طراحیشده را قابل انعطاف میداند، و خود را به عنوان فردی بااستعداد میبیند که میتواند از طریق ساختن چیزها، جهان را به شکلی مطلوب برای خود تغییر دهد.
یک هدف اصلی از یادگیری بر اساس سازندهبودن، کمک به جوانان و بزرگسالان است که برای ساختن و شکلدادن به دنیای خود احساس قدرت کنند.
حساسیت به طراحی زمانی رشد میکند که جوانان و بزرگسالان فرصت این را داشته باشند که اشیا و سیستمها را بهدقت بررسی کنند، پیچیدگی طراحی را کشف کنند و خود را به عنوان طراحان جهان خود بشناسند. حساسیت به ابعاد طراحی اشیا و سیستمها ناشی از کنجکاوی، تفکر در مورد چگونگی پیدایش یک شی، تفکر طراح هنگام طراحی آن، عملکردی که میخواهند با آن شی انجام دهند و اینکه چگونه میتوان کاری متفاوت با آن انجام داد که در این مرحله خلاقیت نیز وجود دارد.
بنابراین سه ویژگی مرتبط که در ایجاد حساسیت به طراحی کمک میکنند شامل دقیق نگاهکردن، جستجوی پیچیدگی و یافتن فرصت هستند. برای هر یک از این ویژگیها، مجموعهای از شاخصها وجود دارند که دانشآموزان و مربیان میتوانند برای کمک به طراحی، پشتیبانی، مشاهده، مستندسازی و ارزیابی یادگیری سازنده-محور استفاده کنند. این شاخصها هم برای یادگیری فردی و هم برای یادگیری مشارکتی کاربرد دارند.
دقیق نگاهکردن: استفاده از هریک یا همه حواس برای بررسی اشیا و سیستمها به منظور درک پیچیدگیها، ظرافتها و جزئیات آنها. با نگاه دقیق، فرد پیچیدگیهای ذاتی اشیا و سیستمها را مشاهده میکند.
- به همهی موارد توجه کنید: برای در نظرگرفتن همه مواردی که مشاهده میکنید، یک جدول بزرگ داشته باشید.
- بازبینی کنید: دوباره نگاه کنید/ دوباره گوش دهید/ دوباره لمس کنید و ببینید آیا میتوانید چیز جدیدی پیدا کنید.
- از دستهبندیها استفاده کنید: به دنبال انواع مختلف ویژگیها یا مولفهها باشید.
- کنار هم ببینید: همه چیز را در کنار هم ببینید، مقایسه کنید، روابط آنها را مشاهده کنید.
- از زوایای فیزیکی مختلف نگاه کنید: از بالا، پایین، دور و نزدیک به آن شئ یا سیستم نگاه کنید.
جستجوی پیچیدگی: شامل بررسی تعاملات بین قسمتهای مختلف و افراد مرتبط با اشیا و سیستمها، از جمله طیف وسیعی از ارزشها، انگیزهها و اولویتهای افرادی که با اشیا و سیستمهای خاص سروکار دارند، می باشد.
- طرز کار داخلی شئ یا سیستم را جستجو کنید: چگونه چیزها، ایدهها و سیستمها کار میکنند؟ قسمتها و ارتباط بین آن قسمتها چیست؟
- دیدگاههای متفاوت را بررسی کنید: دیدگاههای مختلفی را در نظر بگیرید و به آنها توجه کنید: به چه روشهای مختلفی میتوانید به این موضوع نگاه کنید؟
- دیدگاه خود را بررسی کنید: فرضیات و اعتقادات خود را بررسی کنید.
- به گذشته و به آینده نگاه کنید: تاریخچه و آینده احتمالی را بررسی کنید: چگونه این اتفاق افتاد؟ ممکن است به کجا برسد؟
- برای اکتشاف، آن شئ یا سیستم را دستکاریکنید: همه چیز را جدا کنید، دوباره همه چیز را کنار هم قرار دهید، با نحوه کار همه چیز بازی کنید.
یافتن فرصت: شامل درک پتانسیلهای موجود برای ساختن، دستکاریکردن، طراحی مجدد، یا تغییر کاربری اشیا و سیستمها با توجه به مشاهدات دقیق و جستجوی پیچیدگی، میباشد.
- تصور کنید: تصور کنید چه چیزی میتواند اختراع شود، یا چگونه میتوان همه چیز را تغییر داد.
- چهارچوب جدید بسازید: دوباره فکر کنید، دوباره تمرکز کنید، مسئله، فرصت یا روش را را مجددا تعریف کنید. تغییر کاربری دهید یا کاربرد جدید برای چیزها مشخص کنید.
- منابع را بازبینی کنید: در مورد یافتن اطلاعات، مشاوره و دستورالعملها فعال و خلاق باشید.
- نمونه اولیه را بسازید و آزمایش کنید: مدلها را بسازید و تستها را اجرا کنید. موارد مختلف را امتحان کنید تا ببینید چه چیزی کار میکند.
- برنامهریزی کنید: مراحل را مشخص کنید. ترسیم کنید که چیزها چگونه میتواند باشد و چگونه میتواند کار کند. ایدهها و فرآیندها را نشان دهید.
از دیدگاه آموزش مفهوم توانمندسازی یک فرد سازنده، پشت بسیاری از مواردی است که در مدارس آموزش میدهیم. ما هنر یا تاریخ یا مکانیک اتومبیل را نه تنها صرفا برای آموزش این کارها، بلکه برای کمک به دانشآموزان در توسعهی ظرفیت ارتباط با جهان پیرامون از طریق لنز این رشتهها آموزش میدهیم؛ حتی اگر همه دانشجویان هنرمند یا مورخ یا تعمیرکننده اتومبیل نشوند؛ مفهوم توانمندسازی فرد سازنده همین هدف را در نظر گرفتهاست. مفهوم توانمندسازی فرد سازنده برای خود و فرزندانمان بسیار مهم است. این مفهوم با مفهوم حیاتی عاملیت(کنشگری)، که به آگاهی ذهنی شخص نسبت به آغاز، اجرا و کنترل اقدامات ارادی خود در جهان اشاره دارد، ارتباط دارد.
نویسنده: عطیه سعیدنژاد
منبع: agencybydesign.org