چه نوع تشویقی موثر است؟ تقریبا به هر کلاسی که پا میگذارید کلمات تشویق آمیز معلمان را میشنوید: آفرین، عالی بود، دقیقا، … اما بعید است که چنین تشویقهایی کاری که ما میخواهیم را انجام دهند. هریس و راسنتال (۱۹۸۵) معتقدند چنین بازخوردهایی آگاهی دهنده نیستند، فقط به دانش آموزان میگویند آنچه انجام داده اند […]
تقریبا به هر کلاسی که پا میگذارید کلمات تشویق آمیز معلمان را میشنوید:
آفرین،
عالی بود،
دقیقا، …
اما بعید است که چنین تشویقهایی کاری که ما میخواهیم را انجام دهند. هریس و راسنتال (۱۹۸۵) معتقدند چنین بازخوردهایی آگاهی دهنده نیستند، فقط به دانش آموزان میگویند آنچه انجام داده اند درست است یا غلط. برخی از محققان دیگر پا را از این هم فراتر میگذارند و میگویند چنین تشویقهایی اثر زیان باری بر یادگیری دارند (نه اینکه اثری ندارند). باربارا لاریو (۲۰۰۲) میگوید «تشویقهای معلمان آزادی بیان دانش آموزان را سلب میکند، باعث وابستگی به معلم میشود و تبعیت پذیری را از طریق تشویق دانش آموزان به راضی کردن دیگران افزایش میدهد». کرول دوئک استاد روانشناسی دانشگاه استندفورد در مطالعات متعدد نشان داد تشویقی که شخص را مورد خطاب قرار میدهد مانند اینکه «تو خیلی باهوشی»، «یا تو خیلی در ریاضی خوبی» منجر به ایجاد ذهنیت ایستا (باور به تغییرناپذیر بودن هوش و توانایی) میشود. دوئک تشویق خوب را تشویقی را میداند که تلاش و اعمال فرد را مورد توجه قرار میدهد: «تو واقعا سخت کار میکنی»، «دارم میبینم که چطور تلاش میکنی». چنین تشویقهایی بیشتر احتمال دارد که ذهنیت بالنده (باور به تغییرپذیر بودن هوش و توانایی) را در دانش آموزان شکل دهد.
بازخورد و تشویق یک چیز نیستند. وجه تمایز آنها جنبه آگاهی دهنده بازخورد است. بازخورد باید بتواند نقش آموزشی داشته باشد و جهت دهنده اعمال بعدی باشد. این یعنی نظرات ما باید مشخص کند که چه چیزی خوب انجام شده، چه چیزی هنوز نیاز دارد که بهتر شود و دستورالعملی برای بهبود داشته باشد. به این نمونه توجه کنید. دانش آموزان قرار بوده به یک تصویر نگاه کنند، در مورد آن فکر کنند و بگویند چه میخواهند در مورد آن بدانند:
« واقعا در دقیق نگاه کردن به این تصویر خیلی خوب عمل کردید. میتوانم ببینم که برای پیدا کردن یک توضیح خوب برای آنچه در حال رخ دادن است تلاش کردهاید. و اینکه من روشی که برای استفاده از دانسته های قبلیتان به کار برده اید را دوست دارم. چیزهایی که قبلا در تلویزیون یا گزارشهای خبری دیده اید».
معلم حالا توجه دانش آموزان را به قدم بعدی جلب میکند:
« خوب، حالا ورق بزنید و ببینید در تصویرهای بعدی چه خبر است …
توجه کنید که این معلم کارش را با یک تشویق کلی شروع میکند تا به دانش آموزان اطمینان خاطر دهد، اما بعد سریع بازخوردهای خیلی مشخص میدهد (سعی کردهاید توضیحی پیدا کنید) و آنچه دانش آموز قبلا انجام داده است را به کار بعدی که باید انجام دهد مرتبط میکند.
زینب رحمتی- مدرس دوره های تربیت مربی بومرنگ
